Азаматтық міндеттемелерінен тыс қарулы қақтығыстарға немесе зорлық-зомбылық әрекеттеріне қатысу
Жалдамалылық Қазақстан Республикасының заңнамасына және бірқатар халықаралық шарттарға сәйкес қылмыс болып табылады. Бұл конституциялық жүйе мен мемлекеттік қауіпсіздікке қарсы бағытталған ауыр қылмыс болып саналады. Жалдамалы адам-бұл өзінің азаматтық міндеттемелерінен тыс немесе мемлекеттің Қарулы Күштерінің құрамына ресми қатысусыз қарулы қақтығыстарға немесе зорлық-зомбылық әрекеттеріне қатысу үшін арнайы жалданған адам.
Ол тек материалдық сыйақы немесе басқа да жеке пайда алу мақсатында әрекет етеді.Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің (ҚР ҚК) 3-бабының 15-тармағы конституциялық құрылысты құлату немесе мемлекеттің аумақтық тұтастығын бұзу мақсатында қарулы қақтығысқа, әскери іс-қимылдарға немесе зорлық-зомбылық әрекеттерге қатысу үшін жалдамалы адамды айқындайды. Бұл тармақ жалдамалылықтың негізгі критерийлеріне баса назар аударады:
1. Жұмысқа қабылдау: жалдамалы адам — бұл специально немесе зорлық-зомбылыққа қатысу үшін арнайы жалданған немесе тартылған адам.
2. Қатысу мақсаты: адам материалдық сыйақы немесе басқа пайда алу мақсатында әрекет етеді.
3. Азаматтықтың немесе әскери тиістіліктің болмауы: жалдамалы адам жанжалға қатысатын мемлекеттің азаматы емес және оның қарулы күштерінің құрамына кірмейді.
1. Қазақстан Республикасының Конституциясы: - Конституцияның 2-бабы Қазақстанның аумақтық тұтастығының мызғымастығын белгілейді, бұл мемлекеттің өзінің тұтастығын сыртқы және ішкі қатерлерден, оның ішінде жалдамалылықтың алдын алу арқылы қорғауға деген ұмтылысын көрсетеді.
2. "Экстремизмге қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасының Заңы: - Осы Заңның 3-бабында мемлекеттің конституциялық құрылысы мен аумақтық тұтастығына нұқсан келтіруге бағытталған іс-әрекеттердің алдын алу және оған қарсы күрес туралы айтылады, бұл жалдамалылардың не істейтініне тікелей байланысты.
3. "Терроризмге қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасының Заңы: - 5-бап азаматтардың шетелдегі террористік немесе зорлық-зомбылық әрекеттеріне қатысуын болдырмау шараларын белгілейді, бұл жалдамалыларға да қатысты болуы мүмкін, өйткені олардың әрекеттері көбінесе терроризм анықтамасына жатады.
ҚР Жоғарғы Сотының нормативтік қаулыларыҚазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2007 жылғы 11 мамырдағы N1 нормативтік қаулысы. "Адамның өмірі мен денсаулығына қарсы кейбір қылмыстық құқық бұзушылықтардың біліктілігі туралы" Соттардың бандитизм және қатысуда жасалған басқа да қылмыстық құқық бұзушылықтар үшін жауапкершілік туралы заңнаманы қолдануының кейбір мәселелері туралы Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2001 жылғы 21 маусымдағы № 2 нормативтік қаулысы.
Террористік және экстремистік қылмыстар туралы заңнаманы қолдану жөніндегі сот практикасының кейбір мәселелері туралы Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2017 жылғы 8 желтоқсандағы № 11 нормативтік қаулысы.Жоғарғы Соттың нормативтік қаулысы мемлекеттік қауіпсіздікке нұқсан келтіруге бағытталған, оның ішінде жалдамалылықпен байланысты қылмыстар туралы түсініктеме береді.
Бұл қаулыда аумақтық тұтастық пен конституциялық құрылыстың бұзылуына байланысты әрекеттерді саралау кезінде Қылмыстық кодекстің нормаларын қатаң сақтау қажеттілігі туралы айтылады.
Жалдамалылыққа байланысты қылмыстық баптар 1. ҚР ҚК 170-бабы ("жалдамалылық"):
- Бұл бап жалдамалыларды тартуды, оқытуды немесе қаржыландыруды, сондай-ақ олардың қарулы қақтығыстарға қатысуын қоса алғанда, жалдамалылық үшін жазаны арнайы қарастырады.
- Жалдамалылықпен байланысты қылмыстар мемлекеттік қауіпсіздікті бұзуға бағытталған елеулі бұзушылықтар болып саналады және Ұлттық қауіпсіздік мәселелерімен айналысатын органдардың құзырына жатады.
2. ҚР ҚК 179-бабы ("билікті басып алуға немесе ұстап қалуға, сол сияқты билікті басып алуға немесе ұстап қалуға не Қазақстан Республикасының конституциялық құрылысын күштеп өзгертуге насихаттау немесе жария түрде шақыру"):
- Бұл әрекеттер зорлық-зомбылықтың мақсаты билікті құлату немесе мемлекет шекарасын бұзу болған кезде жалдамалылықпен байланысты болуы мүмкін.
Осылайша, қазақстандық заңнама контекстіндегі жалдамалылық ұлттық қауіпсіздікке нұқсан келтіруге бағытталған қылмыс ретінде қарастырылады және ол үшін бірқатар қылмыстық баптар мен арнайы заңдарда бекітілген қатаң жазалар қарастырылған. Халықаралық міндеттемелерЖалдамалылыққа халықаралық деңгейде тыйым салынады және айыпталады.
Сәйкес: 1949 жылғы 12 тамыздағы Женева конвенцияларына қосымша i хаттама (47-бап), БҰҰ-ның 1989 жылғы жалдамалыларды жалдауға, пайдалануға, қаржыландыруға және оқытуға қарсы халықаралық конвенциясы,жалдамалылардың жауынгер немесе әскери тұтқын мәртебесіне құқығы жоқ және олардың қарулы қақтығыстарға қатысуы заңсыз болып табылады.
Мысал: Жалдамалылар мемлекеттерді тұрақсыздандыру, үкіметтерді құлату немесе аумақтық тұтастықты бұзу үшін пайдаланылуы мүмкін. Бұл әрекеттер халықаралық қауіпсіздікке қауіп төндіреді және мемлекеттердің егемендігін бұзады.Осылайша, Жалдамалылыққа қатысу — Қазақстанда да, халықаралық құқықтық жүйелерде де қылмыстық жаза қарастырылған ауыр қылмыс.
Назар аударыңыз!
«Заң және Құқық» адвокаттық кеңсесі, бұл құжаттың жалпылама екендігіне және нақты сіздің жағдайыңыздың талаптарына сәйкес келмеуі мүмкіндігіне көңіл бөлуіңізді сұрайды. Біздің заңгерлер сіздің нақты жағдайыңызға сәйкес келетін кез келген құқықтық құжатты әзірлеп көмектесуге дайын.
Қосымша ақпарат алу үшін Заңгер/Адвокат телефонына хабарласуыңызға болады: +7 (708) 971-78-58; +7 (700) 978 5755, +7 (700) 978 5085.
Адвокат Алматы Заңгер Қорғаушы Заң қызметі Құқық қорғау Құқықтық қөмек Заңгерлік кеңсе Азаматтық істері Қылмыстық істері Әкімшілік істері Арбитраж даулары Заңгерлік кеңес Заңгер Адвокаттық кеңсе Қазақстан Қорғаушы Заң компаниясы
